Dieta ketogeniczna stała się w ostatnich latach niezwykle popularna jako metoda szybkiej utraty masy ciała oraz alternatywa terapeutyczna dla niektórych chorób. Zwłaszcza w środowisku użytkowników Thermomixa przyciąga obietnicami szybkich efektów i prostych jadłospisów. Jednak za medialnym entuzjazmem kryją się także zagrożenia, których nie powinno się lekceważyć. W tym artykule przedstawiamy negatywne skutki stosowania diety ketogenicznej, ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka dla zdrowia nerek, gospodarki mineralnej, układu sercowo-naczyniowego oraz funkcjonowania organizmu w dłuższej perspektywie.
Dieta ketogeniczna na Thermomix – ściema czy realne zagrożenie dla zdrowia?
Niskowęglowodanowe jadłospisy, szybka utrata kilogramów, obietnice „czystej energii” i lepszej koncentracji – tak wygląda marketing diety keto. Jednak naukowa rzeczywistość jest zdecydowanie bardziej złożona, a ryzyka związane z długoterminowym stosowaniem diety ketogenicznej są realne i często przemilczane. Oto najważniejsze zagrożenia potwierdzone w literaturze medycznej:
1. Wzrost ryzyka kamicy nerkowej
Jednym z najpoważniejszych i najlepiej udokumentowanych negatywnych skutków diety ketogenicznej jest zwiększone ryzyko rozwoju kamicy nerkowej. Dieta ta, oparta na wysokim spożyciu tłuszczów i bardzo niskiej podaży węglowodanów, prowadzi do istotnych zmian metabolicznych, które sprzyjają powstawaniu złogów w nerkach lub drogach moczowych. Dotyczy to w szczególności dzieci stosujących dietę ketogeniczną z powodu padaczki, ale zagrożenie może dotyczyć także dorosłych.
Przyczyny wzrostu ryzyka kamicy nerkowej to m.in.:
- Spadek pH moczu,
- Hipocytraturia (obniżony poziom cytrynianów w moczu, które działają ochronnie przed tworzeniem kamieni),
- Hiperkalciuria (zwiększone wydalanie wapnia z moczem),
- Podwyższony poziom kwasu moczowego w moczu.
Produkty typowe dla diety ketogenicznej, takie jak czerwone mięso (bogate w puryny) czy niektóre orzechy (wysoka zawartość szczawianów), dodatkowo zwiększają ryzyko odkładania się złogów. Co istotne, badania wykazały, że w przypadku dzieci z padaczką stosujących dietę ketogeniczną ryzyko kamicy nerkowej jest istotnie podwyższone w porównaniu do populacji ogólnej. Trzeba jednak podkreślić, że wiele z dostępnych badań obejmuje wąską grupę pacjentów i trudno jednoznacznie ekstrapolować te wyniki na całą populację dorosłych
2. Zaburzenia gospodarki mineralnej i niedobory witamin
Dieta ketogeniczna, przez eliminację wielu produktów roślinnych, wiąże się z ryzykiem niedoborów witamin i składników mineralnych. Najczęściej dotyczy to:
- Witaminy z grupy B (B1, B2, B6, kwas foliowy, niacyna, biotyna, kwas pantotenowy),
- Witaminy C,
- Magnezu, potasu, selenu, cynku, wapnia.
Brak odpowiedniej suplementacji może prowadzić do rozwoju objawów niedoborowych, zaburzeń metabolicznych, a w skrajnych przypadkach do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Niedobory te szczególnie niebezpieczne są u osób starszych, dzieci oraz pacjentów z przewlekłymi chorobami.
3. Zmiany w profilu lipidowym i układzie sercowo-naczyniowym
Wysokotłuszczowy charakter diety ketogenicznej budzi uzasadnione obawy dotyczące wpływu na poziom lipidów we krwi. W wielu przypadkach obserwuje się wzrost stężenia cholesterolu LDL („złego” cholesterolu) oraz cholesterolu całkowitego, przy jednoczesnej poprawie parametrów HDL i spadku trójglicerydów. Niektóre metaanalizy wykazują, że dieta ketogeniczna może mieć neutralny lub nawet niewielki niekorzystny wpływ na poziom LDL, szczególnie przy bardzo restrykcyjnych wariantach diety.
Warto zaznaczyć, że długoterminowe skutki stosowania diety ketogenicznej w kontekście chorób sercowo-naczyniowych wciąż nie są jednoznacznie poznane. Badania prowadzone były głównie na osobach z padaczką lub otyłością, w populacjach o specyficznych cechach klinicznych. Brakuje wieloletnich obserwacji obejmujących szeroką populację dorosłych.
4. Zaburzenia pracy przewodu pokarmowego
U wielu osób w pierwszych tygodniach stosowania diety ketogenicznej pojawiają się objawy takie jak nudności, wymioty, zaparcia, biegunki czy bóle brzucha. Dolegliwości te zwykle ustępują w fazie adaptacji, ale u części osób utrzymują się dłużej i mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie oraz prowadzić do zaburzeń równowagi elektrolitowej.
5. Wpływ na funkcjonowanie nerek
Wyższe spożycie białka, typowe dla wielu przepisów keto na Thermomix, obciąża nerki. U osób z prawidłową czynnością nerek nie wykazano jednoznacznie szkodliwego wpływu, jednak u pacjentów z istniejącą przewlekłą chorobą nerek, zaleca się ograniczenie białka nawet do 0,6–0,8 g/kg masy ciała. Długotrwała dieta ketogeniczna może więc potencjalnie przyspieszać progresję niewydolności nerek u osób podatnych.
6. Zmiany w gęstości mineralnej kości
Niektóre badania sugerują, że dieta ketogeniczna może prowadzić do obniżenia gęstości mineralnej kości, szczególnie przy długotrwałym stosowaniu u dzieci i młodzieży, ale także u dorosłych przy dłuższym stosowaniu. To kolejny argument za tym, by nie traktować diety keto jako uniwersalnego rozwiązania, zwłaszcza w domowych warunkach.
7. Ryzyko hipoglikemii i pogorszenie samopoczucia
U osób z cukrzycą typu 2 stosujących leki hipoglikemizujące dieta ketogeniczna może prowadzić do gwałtownego spadku poziomu glukozy, a tym samym ryzyka wystąpienia hipoglikemii. W pierwszych dniach diety u wielu osób występują także objawy tzw. „grypy keto”: bóle głowy, zmęczenie, rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji. U części osób symptomy te utrzymują się dłużej i mogą prowadzić do rezygnacji z diety.
8. Potencjalne interakcje z lekami i schorzeniami współistniejącymi
W przypadku osób stosujących przewlekle leki przeciwpadaczkowe, przeciwcukrzycowe czy diuretyki, dieta ketogeniczna może powodować niepożądane interakcje i wymagać zmiany dawkowania. Przed wprowadzeniem diety niezbędne jest wykluczenie poważnych chorób metabolicznych, niedoborów karnityny, zaburzeń mitochondrialnych oraz innych rzadkich zaburzeń metabolizmu tłuszczów.
Dla kogo dieta ketogeniczna NIE jest odpowiednia?
Dieta ketogeniczna – mimo swojej popularności – zdecydowanie nie jest bezpieczna dla każdego. Istnieją grupy osób, dla których keto może być szczególnie niebezpieczna lub wręcz przeciwwskazana:
- Osoby z chorobami nerek lub wątroby
Dieta ketogeniczna obciąża nerki (z powodu wzrostu wydalania związków azotowych i zmiany gospodarki mineralnej) oraz wątrobę (ze względu na zwiększoną produkcję ciał ketonowych i metabolizm tłuszczów). Osoby z przewlekłą chorobą nerek, kamicą nerkową, przewlekłymi schorzeniami wątroby czy po przebytych ostrych zapaleniach tych narządów nie powinny stosować diety keto bez ścisłej kontroli lekarza, a najczęściej jest ona całkowicie przeciwwskazana. - Dzieci, młodzież, kobiety w ciąży i karmiące piersią
Rozwój dzieci i młodzieży wymaga zbilansowanej diety, bogatej w różnorodne składniki odżywcze, a restrykcyjna dieta ketogeniczna może prowadzić do poważnych niedoborów i zaburzeń wzrostu. Dieta keto u dzieci jest stosowana wyłącznie w leczeniu niektórych typów padaczki – zawsze pod ścisłym nadzorem zespołu medycznego. Kobiety w ciąży i karmiące także nie powinny podejmować takich diet bez wskazań medycznych i kontroli specjalisty. - Osoby z zaburzeniami metabolicznymi i genetycznymi
Przeciwwskazaniem są m.in. pierwotny niedobór karnityny, zaburzenia mitochondrialne, wrodzone wady metabolizmu tłuszczów, porfiria. Dieta ketogeniczna u tych pacjentów może prowadzić do ciężkich powikłań, a nawet zagrażać życiu. - Osoby z nieleczonymi zaburzeniami odżywiania
Dieta oparta na restrykcyjnym eliminowaniu całych grup produktów i na ścisłej kontroli kalorii oraz makroskładników może pogłębiać zaburzenia odżywiania i prowadzić do dalszych problemów zdrowotnych.
Podsumowanie
Dieta ketogeniczna – także ta przygotowywana w Thermomixie – to nie jest cudowny sposób na szybkie i trwałe odchudzanie czy zdrowie. Ma jasno udokumentowane zagrożenia: ryzyko kamicy nerkowej, niedobory, zaburzenia gospodarki lipidowej i mineralnej, a także przeciwwskazania zdrowotne. Jeśli chcesz wypróbować dietę keto, rób to wyłącznie po konsultacji z lekarzem i pod kontrolą dietetyka klinicznego. Sugerowane przez internet „keto jadłospisy na Thermomix” mogą bardziej zaszkodzić niż pomóc, jeśli podejdziesz do nich bezrefleksyjnie. Nieprawidłowo prowadzona dieta ketogeniczna może prowadzić do poważnych, czasem nieodwracalnych zaburzeń metabolicznych oraz pogorszenia stanu zdrowia.
Bibliografia
- Nutricia Polska. Dieta ketogenna: co każdy lekarz powinien wiedzieć?
- Żychowska G., Sowa F., Dederko M., Drapała J., Szewczyk W., Gomułka K. (2024). Dieta ketogeniczna a ryzyko kamicy nerkowej. Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine, 27(2), 72–76. doi:10.26444/ms/187981.
- Pondel N., Liśkiewicz A., Liśkiewicz D. (2020). Dieta ketogeniczna – mechanizm działania i perspektywy zastosowania w terapii: dane z badań klinicznych. Postępy Biochemii, 66(3), 270–275. doi:10.18388/pb.2020_342.
