Wegetarianizm, jako styl życia oparty na wyłączeniu z diety mięsa oraz produktów pochodzących od zwierząt, przybiera różne formy, zależnie od tego, jakie produkty są dozwolone lub eliminowane z jadłospisu. Istnieje wiele rodzajów diet wegetariańskich, z których każda ma swoje zalety, wady oraz zalecenia żywieniowe. W tym artykule przyjrzymy się różnym rodzajom diet wegetariańskich oraz omówimy ich zasady.
Dieta semiwegetariańska (półwegetariańska)
Dieta semiwegetariańska, zwana również półwegetariańską, jest najmniej rygorystyczną formą wegetarianizmu. Dopuszcza ona spożywanie oprócz pokarmów roślinnych również produktów mlecznych, jaj, a nawet, w minimalnych ilościach, ryb oraz drobiu. Dzięki temu dieta ta jest najłatwiejsza do ułożenia pod względem dostarczenia organizmowi wszelkich niezbędnych składników odżywczych. W ostatnich latach dieta semiwegetariańska cieszy się dużym zainteresowaniem ze względu na jej potencjalne korzyści w leczeniu chorób cywilizacyjnych. Dieta semiwegetariańska może być odpowiednia dla osób, które chcą zmniejszyć spożycie mięsa, ale nie chcą całkowicie rezygnować z produktów pochodzenia zwierzęcego. Może być także stosowana jako etap przejściowy dla osób przechodzących na pełny wegetarianizm.
Dieta laktoowowegetariańska
Dieta laktoowowegetariańska dopuszcza, oprócz pokarmów roślinnych, spożywanie również przetworów mlecznych oraz jaj, podczas gdy wyklucza się pokarmy mięsne. Jest to forma wegetarianizmu, która w dużym stopniu umożliwia zapewnienie kompletnego zestawu składników odżywczych w dziennej racji pokarmowej.
Dieta laktowegetariańska
Laktowegetarianie eliminują z diety wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego, z wyjątkiem mleka i jego przetworów. Jest to forma wegetarianizmu, która zapewnia organizmowi odpowiednią podaż białka oraz innych składników odżywczych.
Dieta owowegetariańska
Owowegetarianizm odrzuca wszelkie produkty podchodzenia zwierzęcego, oprócz jajek. Nie dopuszczalne jest spożywanie mięsa, mleka oraz produktów mlecznych.
Dieta wegańska
Dieta wegańska odrzuca wszelkie produkty pochodzenia zwierzęcego, włączając w to mleko, jaja, nabiał oraz miód. Weganizm jest najbardziej restrykcyjną formą wegetarianizmu, co może prowadzić do ryzyka wystąpienia niedoborów wielu składników odżywczych.
Witarianizm
Witarianie spożywają tylko surowe warzywa i owoce, nie gotują i nie smażą, rezygnują również z herbaty i kawy. Podstawą diety witariańskiej są surowe owoce, warzywa, orzechy i nasiona, które dostarczają organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Witarianie wierzą, że gotowanie i przetwarzanie żywności niszczy cenne substancje odżywcze oraz powoduje utratę naturalnego smaku i wartości odżywczych.
Frutarianizm
Frutarianizm bardzo rygorystyczny sposób żywienia, który wyraźnie wyróżnia się spośród innych diet. W jego centrum znajdują się surowe owoce, stanowiące główne źródło energii i składników odżywczych. To podejście dietetyczne oparte jest na przekonaniu, że owoce są najbardziej naturalnym i korzystnym pokarmem dla ludzkiego organizmu. Nie ma jednoznacznej definicji, dlatego niektórzy zwolennicy tej diety mogą rozszerzyć swój jadłospis o orzechy, nasiona, warzywa i zboża, ale wszystkich ich łączy całkowita eliminacja mięsa oraz innych produktów pochodzenia zwierzęcego, takich jak miód. Praktykowanie frutarianizmu może być wyzwaniem ze względu na ograniczoną różnorodność pokarmów oraz potencjalne braki składników odżywczych, takich jak białko, wapń czy witamina B12. Dlatego osoby decydujące się na tę dietę powinny stale być w kontakcie z dietetykiem i lekarzem.
Pollowegetarianizm
Dieta ta dopuszcza spożywanie drobiu, natomiast niedozwolone jest mięso ssaków i ryb.
Fleksitarianizm
Fleksitarianizm, zakłada ograniczenie spożycia mięsa, ale nie całkowite wyeliminowanie go z diety. Osoby praktykujące fleksitarianizm zazwyczaj koncentrują się na spożywaniu głównie produktów roślinnych na co dzień, ale zdarza im się również spożywać mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego okazjonalnie, poza domem, podczas różnych uroczystości.
Ichtiowegetarianizm (pescowegetarianizm)
Ichtiowegetarianizm, często nazywany również pescowegetarianizmem, jest formą wegetarianizmu, która dopuszcza spożywanie ryb, ale wyklucza inne rodzaje mięsa. Jedną z głównych zalet ichtiowegetarianizmu jest to, że spożywanie ryb może przynosić korzyści zdrowotne, zwłaszcza jeśli wybierane są gatunki ryb bogate w kwasy omega-3 i inne składniki odżywcze. Ryby są również źródłem pełnowartościowego białka i innych niezbędnych składników odżywczych, co może pomóc w utrzymaniu zrównoważonej diety.
Insektowegetarianizm
Insektowegetarianizm jest formą wegetarianizmu, która dopuszcza spożywanie owadów jako alternatywnego źródła białka, ale wyklucza inne rodzaje mięsa pochodzenia zwierzęcego. Jest to opcja, która może być atrakcyjna dla osób poszukujących alternatywnych źródeł białka o niskim wpływie środowiskowym. Produkcja owadów jako źródła białka może być bardziej ekologiczna niż hodowla tradycyjnych źródeł mięsa, takich jak bydło czy drób, ponieważ wymagają one mniejszej ilości wody, paszy i przestrzeni.
Freeganizm
Freeganie nie godzą się na płacenie za żywność i wybierają jedzenie, które inni wyrzucili do śmieci, często produkty przeterminowane.
Bibliografia
- Przyńska E.: Dieta wegetariańska w świetle zasad prawidłowego odżywiania – postawy i zachowania wegetarian w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 2013
- Reguła J.: Charakterystyka i ocena wybranych diet alternatywnych. Via Medica 2013.
